Na poziomie UE Europejska konwencja o ochronie zwierząt hodowlanych z 1976 r. określa ogólne warunki dla wszystkich gatunków zwierząt utrzymywanych w celu produkcji żywności, wełny, skóry, futer lub w innych celach hodowlanych. Artykuł 3 stanowi, że zwierzęta są trzymane w pomieszczeniach dla zwierząt i zaopatrywane w żywność, wodę i opiekę odpowiednią do ich potrzeb fizjologicznych i etologicznych.
W oparciu o tę europejską konwencję dyrektywa Rady 98/58/WE określa ogólne zasady ochrony zwierząt wszystkich gatunków utrzymywanych w celu produkcji żywności, wełny, skóry lub futer lub w innych celach hodowlanych, w tym ryb, gadów płazów. Artykuł 2 nakazuje, aby wszystkie zwierzęta, których dobrostan zależy od częstej uwagi człowieka, były kontrolowane co najmniej raz dziennie. Ponadto art. 21 stanowi, że żadne zwierzę nie może być trzymane do celów hodowlanych, chyba że można racjonalnie oczekiwać, na podstawie jego genotypu lub fenotypu, że może być trzymane bez szkodliwego wpływu na jego zdrowie lub dobrostan.
Do tej kategorii zwierząt stosuje się ogólne przepisy antykryzysowe ustawy o dobrostanie zwierząt 2018.
Ogólne ustawodawstwo dotyczące zwierząt gospodarskich zawarte jest w ustawie o ochronie zwierząt oraz w ustawie nr 1 z dnia 2 stycznia 2019 r. dotyczącej hodowli zwierząt. Ustawa o ochronie zwierząt (art. 3) wymaga, aby pomieszczenia lub obszary, w których trzymane są zwierzęta, były zaprojektowane w taki sposób, aby zaspokoić ich potrzeby i zapewnić im swobodę ruchu w zakresie jedzenia, picia i odpoczynku oraz ochronę przed żywiołami. Minister Środowiska i Żywności otrzymuje wyraźne uprawnienia do stanowienia prawa wtórnego w sprawach obejmujących trzymanie zwierząt (art. 4), wdrażanie przepisów Unii Europejskiej (art. 4 lit. a)), transport (art. 12) ubój (art. 13 ust. 2) oraz okaleczenia chirurgiczne (art. 14 ust. 3). Ustawa o hodowli zwierząt gwarantuje, że zwierzęta są utrzymywane w sposób odpowiedzialny i uwzględniający bezpieczeństwo żywności, zdrowie ludzi i zwierząt oraz produkcję.
Prawodawstwo wtórne dotyczy konkretnych gatunków i obejmuje hodowlę, transport i ubój zwierząt gospodarskich, jak np. rozporządzenie wykonawcze nr 707 z dnia 18 lipca 2000 r. w sprawie minimalnych norm ochrony zwierząt hodowlanych. Prawodawstwo dotyczące konkretnie zwierząt hodowlanych zostało wprowadzone w dużej mierze w celu spełnienia wymogów Unii Europejskiej, chociaż w niektórych przypadkach ustawodawstwo dotyczące dobrostanu zwierząt wykracza poza wymogi Unii Europejskiej (np. w odniesieniu do minimalnych norm dla hodowli świń): Ustawa o hodowli świń na wolnym powietrzu z 2001 r., skonsolidowana rozporządzeniem nr 51 z dnia 11 stycznia 2017 r.; wzbogacone klatki dla kur niosek (art. 24): rozporządzenie wykonawcze nr 881 z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony kur niosek; oraz niektóre aspekty hodowli cieląt; wzbogacone klatki dla kur niosek (art. 24): rozporządzenie wykonawcze nr 881 z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony kur niosek; niektóre aspekty hodowli cieląt: Rozporządzenie wykonawcze nr 35 z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie ochrony cieląt; ustawa o chowie loszek, loch prośnych i ciężarnych loch z 1998 r. skonsolidowana rozporządzeniem nr 49 z dnia 1 listopada 2017 r.; ustawa o chowie świń odsadzonych od maciory, świń hodowlanych i rzeźnych w pomieszczeniach zamkniętych z 2000 r. skonsolidowana rozporządzeniem nr 56 z dnia 11 stycznia 2017 r.).
Hodowla świń
Na poziomie UE przepisy dotyczące dobrostanu świń są określone w dyrektywie Rady 2008/120/WE. Wśród przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt art. 3 zakazuje trzymania loch na uwięzi lub loszek (samic świń po okresie dojrzewania i przed oproszeniem). W 2001 r. podjęto decyzję o zakazie stosowania indywidualnych wygrodzeń dla loch, a okres stopniowego wycofywania, wynoszący 12 lat, pozwolił na dostosowanie się do nowych systemów.Od 1 stycznia 2013 roku lochy będą musiały być trzymane w grupach, a nie w indywidualnych zagrodach. Zgodnie z ustawą nr 49 z dnia 1 listopada 2017 r. o chowie loch w ciąży lub loszek, lochy od momentu odsadzenia do 28 dnia ciąży muszą być trzymane w grupach. Wymóg ten dotyczy wszystkich budynków, które zostały zbudowane po 1 stycznia 2015 roku. W przypadku budynków zbudowanych przed 1 stycznia 2015 r. wymóg ten obowiązuje od 1 stycznia 2035 r. Dlatego też boksy mogą być nadal używane przez pierwsze 28 dni ciąży i tydzień przed przewidywanym terminem porodu (art. 3.4). Artykuł 8 nakazuje przeprowadzanie inspekcji warunków hodowli świń, a art. 12 stanowi, że państwa członkowskie mogą stosować na swoim terytorium bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące ochrony świń niż przepisy ustanowione w niniejszej dyrektywie.
Rozdział I załącznika do dyrektywy stanowi, że zakazane są wszelkie zabiegi mające na celu interwencję wykonywaną w celach innych niż terapeutyczne lub diagnostyczne, albo w celu identyfikacji świń zgodnie z odnośnym ustawodawstwem, prowadzące do uszkodzenia lub utraty wrażliwej części ciała albo zmiany struktury kości. Jednakże istnieją wyjątki od tego ogólnego zakazu dotyczące: – zgrzytania lub obcinania zębów (przed 7 dniem życia) – kastracji samców świń za pomocą innych środków niż wyrywanie tkanek – chwytania nosem tylko wtedy, gdy zwierzęta są trzymane w systemach chowu na wolnym powietrzu i zgodnie z ustawodawstwem krajowym.
Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym nr 1402 z dnia 27 listopada 2018 r. w sprawie doganiania ogonów i kastracji zwierząt, osoba przeszkolona w doganianiu ogonów, przy użyciu odpowiednich środków i w higienicznych warunkach, może dogonić prosięta bez użycia środków znieczulających w ciągu pierwszych 2-4 dni jego życia. Jeżeli obcinanie ogona ma miejsce po pierwszych 4 dniach życia, zwierzę musi otrzymywać długotrwałą analgezję.
Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym nr 1402 z dnia 27 listopada 2018 r. w sprawie doku i kastracji ogonowej zwierząt, osoba przeszkolona w zakresie kastracji, przy użyciu odpowiednich środków i w higienicznych warunkach, ma prawo do kastracji prosiąt bez użycia środków znieczulających w ciągu pierwszych 2-7 dni życia, jeżeli zwierzę jest poddawane długotrwałemu leczeniu bólu. Jeżeli kastracja ma miejsce po pierwszych 7 dniach życia, zwierzę musi otrzymać długotrwałą analgezję.
Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym nr 17 z dnia 7 stycznia 2016 r. o Ochronie Zębów Świni Szlifowanie/Obcinanie Zębów Świni nie może być wykonywane rutynowo, ale tylko w przypadku, gdy istnieją dowody na to, że wystąpiły obrażenia strzyków, uszu lub ogonów świni. Jeżeli jednak istnieją dowody na to, że doszło do zranienia strzyków roszpunki maciorskiej lub innych uszu lub ogonów roszpunki, wówczas rozdrabniania zębów można dokonać w ciągu pierwszych czterech dni życia prosiąt (art. 34).
Rozdział II stanowi, że żadne prosięta nie mogą być odsadzone od lochy w wieku poniżej 28 dni, chociaż prosięta mogą być odsadzone do siedmiu dni wcześniej, jeśli zostaną przeniesione do pomieszczeń specjalistycznych. Dotyczy to również rozporządzenia wykonawczego nr 17 z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie ochrony świń (art. 35).
Dania jest objęta zobowiązaniem UE z 2013 r. dotyczącym zakazu stosowania przegródek dla loch: ciężarne lochy muszą być trzymane w grupach, a nie w indywidualnych zagrodach. Na tydzień przed spodziewanym oproszeniem lochy są przenoszone do legowisk, w których są trzymane do momentu odsadzenia prosiąt. Klatki porodowe mają przymocowane skrzynki, z których prosięta mogą się pielęgnować. Dania nie zakazuje stosowania takich skrzynek porodowych, ale wprowadza innowacje w postaci systemu bezpłatnego porodowania (SWAP F-pen), który zapewnia więcej miejsca niż tradycyjne skrzynki porodowe.
Ustawa wykonawcza nr 51 z dnia 11 stycznia 2017 r. o hodowli trzody chlewnej na wolnym powietrzu określa dalsze przepisy dotyczące trzody chlewnej trzymanej na wolnym powietrzu (np. dostęp do wody i pożywienia w rozdziale 5, wymagania dotyczące kabin w rozdziale 2 itd.)
Hodowla kurczaków brojlerów
Na poziomie UE przepisy dotyczące dobrostanu kurcząt brojlerów są określone w dyrektywie Rady 2007/43/WE. W szczególności art. 3.2 wymaga, aby maksymalne zagęszczenie hodowli wynosiło 33 kg/m2.Jednakże art. 3 ust. 3 zezwala na odstępstwo od tej ogólnej zasady: odstępstwo pozwalające na zwiększenie powierzchni powyżej 33 kg/m2 do 39 kg/m2 może zostać udzielone, jeżeli dla każdego domu zachowane zostaną dodatkowe udokumentowane szczegóły i dom osiągnie określone parametry klimatyczne. Ponadto dokumentacja towarzysząca stadu w rzeźni zawiera wskaźnik śmiertelności dziennej i skumulowany wskaźnik śmiertelności dziennej. Dopuszcza się dalszy wzrost powyżej 39 kg/m2 do 42 kg/m2 , jeżeli poza spełnieniem warunków wymienionych w poprzednim punkcie monitorowanie przez organy potwierdza zapisy dotyczące niskich wskaźników śmiertelności i dobrych praktyk zarządzania.
Artykuł 4 ust. 2 wymaga, aby szkolenia dla osób zajmujących się kurczętami koncentrowały się na aspektach związanych z dobrostanem zwierząt, a art. 7 wymaga przeprowadzania inspekcji.
Załącznik I do niniejszej dyrektywy określa szczegółowe warunki w odniesieniu do poideł, karmienia, ściółki, wentylacji, ogrzewania, hałasu i oświetlenia. Załącznik I upoważnia również do przeprowadzania kontroli dwa razy dziennie. Podobnie jak w przypadku świń w brzmieniu dyrektywy Rady 2008/120/WE, zakazane są wszelkie interwencje chirurgiczne przeprowadzane w celach innych niż terapeutyczne lub diagnostyczne, które prowadzą do uszkodzenia lub utraty wrażliwej części ciała lub zmiany struktury kości. Jednakże istnieją dwa wyjątki od tego zakazu:- okrawanie dziobów, które może być przeprowadzane po wyczerpaniu innych środków zapobiegających dziobaniu piór i kanibalizmowi. Wykrawanie dziobów jest wykonywane przez wykwalifikowany personel na kurczakach poniżej 10 dnia życia.- kastracja kurczaków, która jest wykonywana pod nadzorem weterynaryjnym wyłącznie przez personel, który odbył specjalne szkolenie.
W art. 11.2 (Rozporządzenie wykonawcze nr 135 z dnia 14 lutego 2014 r. w sprawie uboju i uśmiercania zwierząt) określono, że w celu zwiększenia skuteczności środka znieczulającego należy zapewnić jednorodność brojlerów, co można omówić, czy jest on dostatecznie sprecyzowany i w jakim stopniu jest regulowany/uzbrojony.
Rozporządzenie wykonawcze nr 54 z dnia 11 stycznia 2017 roku zawiera przepisy dotyczące hodowli brojlerów. Wszystkie rasy są akceptowane. Zazwyczaj, w ciągu pięciu tygodni, brojler w duńskim przemyśle mięsnym przechodzi z wagi 45 g do wagi 2 kg. Jednak rządowa etykieta dobrostanu wskazuje, że brojlery muszą być rasą wolno rosnącą. Aby uzyskać tę etykietę (bez względu na ilość serc), rasa powinna rosnąć o 25% wolniej niż brojlery hodowane w produkcji konwencjonalnej.
Hodowla kur niosek znoszących jaja
Na poziomie UE przepisy dotyczące dobrostanu kur niosek są określone w dyrektywie Rady 1999/74/WE. Systemy klatek nieulepszonych są zakazane od 1 stycznia 2012 r. (art. 5.2). Obecnie stosowane są dwa systemy klatek: – ulepszone klatki, w których kury nioski mają co najmniej 750 cm² powierzchni klatki na jedną kurę – systemy alternatywne, w których zagęszczenie hodowli nie przekracza dziewięciu kur niosek na m² powierzchni użytkowej, z co najmniej jednym gniazdem na siedem kur i odpowiednimi grzędami.
W obu systemach wszystkie kury muszą mieć gniazdo, miejsce do grzędowania, ściółkę umożliwiającą dziobanie i drapanie oraz nieograniczony dostęp do koryta paszowego.
Artykuł 8 nakazuje przeprowadzanie kontroli systemów chowu kur niosek. Załącznik do dyrektywy określa, że wszystkie kury muszą być kontrolowane przez właściciela lub osobę odpowiedzialną za kury przynajmniej raz dziennie (art. 1). Poziom hałasu musi być zminimalizowany (art. 2), a poziom oświetlenia powinien umożliwiać kurom wykazanie normalnego poziomu aktywności. Artykuł 8 zakazuje wszelkich okaleczeń, z wyjątkiem okrawania dziobów, pod warunkiem że odbywa się ono na kurach znoszących jaja w wieku poniżej 10 dni.
W Danii rozporządzenie wykonawcze nr 881 z dnia 28 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony kur niosek reguluje konstrukcję obiektów (temperatura, nieprzerwany okres ciemności przez jedną trzecią dnia, sprzątanie pomieszczeń itp.), jak również przepisy bardziej bezpośrednio związane z dobrostanem zwierząt (poziom hałasu musi być utrzymywany na możliwie najniższym poziomie, artykuł 8).Zezwala się na wykrawanie dziobów w przypadku kurcząt w wieku poniżej 10 dni (art. 10). Wszystkie kurczaki muszą być poddawane kontroli co najmniej raz dziennie (art. 12). Zarządzenie zezwala na stosowanie ulepszonych klatek dla kur niosek. Wymogi dotyczące klatek są opisane w art. 24. Stwierdza się w nim, że legalnie można trzymać w klatce tylko 10 kur (art. 24.5). Ponadto brojlery muszą mieć dostęp do gniazda oraz ściółki w ilości wystarczającej do zaspokojenia potrzeb kur niosek w zakresie dziobania, skrobania i kąpieli piaskowych. Dopuszcza się wszystkie rasy lekkie, średnie i ciężkie. W przypadku trzymania w klatkach ulepszonych, istnieje różnica w wielkości klatek, w których rasa ciężka potrzebuje więcej miejsca (art. 24.6). Wymagania dotyczące przydziału przestrzeni dla kur w systemach alternatywnych wykraczają poza wymagania dyrektywy.
Hodowla bydła mlecznego i cieląt
Nie istnieją żadne przepisy UE dotyczące bydła mlecznego.
Dyrektywa Rady 2009/119/WEÂ ustanawia minimalne normy ochrony cieląt. W art. 3 zakazuje się stosowania zamkniętych indywidualnych kojców po ukończeniu ósmego tygodnia życia, z wyjątkiem przypadków, gdy wymaga tego lekarz weterynarii. Pojedyncze kojce muszą mieć perforowane ściany, pozwalające cielętom na bezpośredni kontakt wzrokowy i dotykowy. Artykuł 3 określa ponadto minimalne wymiary dla poszczególnych zagród oraz dla cieląt trzymanych w grupie. Należy przeprowadzać inspekcje obiektów (art. 7). Załącznik I do dyrektywy ustanawia szczególne warunki hodowli cieląt. W szczególności, cielęta nie mogą być stale trzymane w ciemności: Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące właściwego oświetlenia naturalnego lub sztucznego. Ponadto wszystkie trzymane cielęta muszą być kontrolowane przez właściciela lub osobę odpowiedzialną za zwierzęta co najmniej dwa razy dziennie, a cielęta trzymane na zewnątrz muszą być kontrolowane co najmniej raz dziennie. Pomieszczenia dla cieląt muszą umożliwiać im kładzenie się, odpoczynek, wstawanie i pielęgnację bez trudności. Co ważne, cielęta nie mogą być trzymane na uwięzi, z wyjątkiem cieląt trzymanych grupowo, które mogą być trzymane na uwięzi przez okres nie dłuższy niż jedną godzinę w czasie karmienia mlekiem lub jego substytutem.
Rozporządzenie wykonawcze nr 35 z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie ochrony cieląt stanowi, że cielęta w wieku powyżej ośmiu tygodni nie mogą być trzymane w indywidualnych boksach, chyba że wymaga tego lekarz weterynarii (art. 3). Jako Unia Europejska (art. 3.1 lit. a)) duńskie prawo stanowi, że cielęta trzymane pojedynczo muszą mieć bezpośredni kontakt wzrokowy i dotykowy (art. 5.2).
Rozporządzenie wykonawcze nr 79 z dnia 23 stycznia 2017 r. w sprawie ochrony bydła mlecznego i jego potomstwa zezwala na stosowanie ogrodzeń elektrycznych wokół pól i ścieżek dla bydła trzymanego na trawie (art. 3). Co najmniej jedna roczna kontrola kopyt musi być przeprowadzana przez lekarza weterynarii lub osobę przycinającą kopyta, która nie jest odpowiedzialna za gospodarstwo ani nie pracuje w nim (art. 6).
Po raz pierwszy stwierdzono, że wiązanie bydła mlecznego na uwięzi będzie stopniowo wycofywane do 2022 roku. W 2016 r. stopniowe wycofywanie zostało jednak przesunięte z 2022 r. na 2027 r.
Duńskie przepisy wykraczają poza wymogi Unii Europejskiej w odniesieniu do utrzymywania cieląt, w przypadku których mają one nieco zwiększony przydział przestrzeni i bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące żywności zawierającej włókna. Ponadto duńskie przepisy uwzględniają potrzeby cieląt w zakresie ssania, o których nie wspominają rozporządzenia europejskie. Artykuł 19 stanowi, że potrzeby cieląt w zakresie ssania muszą być zaspokajane w związku z przyjmowaniem mleka (poprzez wiadra smoczka, smoczki uspokajające lub sztuczny smoczek w wiadrze, w którym przydzielane jest mleko).
Transport
Na poziomie UE przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt podczas transportu są określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1/2005. Rozporządzenie to określa obowiązki wszystkich uczestników łańcucha transportu żywych zwierząt wprowadzanych na terytorium UE lub je opuszczających. Istnieją również krajowe rozporządzenia zawierające dalsze szczegóły, jak np. rozporządzenie wykonawcze nr 1729 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu oraz rozporządzenie wykonawcze nr 1471 z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie pociągu w transporcie zwierząt.
Zgodnie z Rozporządzeniem nr 1471 z dnia 8 grudnia 2015 r. duńscy przewoźnicy muszą uzyskać zezwolenie i zostać przeszkoleni przez Duński Urząd ds. Weterynarii i Żywności, jeśli zwierzęta mają być przewożone na odległość większą niż 65 km w związku z działalnością gospodarczą. Istnieją również wymogi dotyczące dokumentacji i kompetencji osób zajmujących się transportem. Artykuł 4 stanowi, że każda osoba zajmująca się zwierzętami w związku z transportem musi odbyć część pierwszą szkolenia w zakresie transportu zwierząt (szkolenie podstawowe). Article 4.2 provides that any person responsible for transport with animals (driving or drive companies) must complete part two of the education (competency certificate). Jednakże, nie ma wymogu uzyskania zezwolenia lub kształcenia, jeżeli transport jest wykonywany przez hodowców, własnych zwierząt, w ich własnych środkach transportu na odległość mniejszą niż 50 km, oraz nie ma wymogu uzyskania zezwolenia ani odbycia kształcenia jako przewoźnik zwierząt, jeżeli obsługują one zwierzęta podczas transportu na odległość nieprzekraczającą 65 km.
Ubój
Na poziomie UE przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt w momencie uboju są określone w dyrektywie Rady WE nr 1099/2009. Artykuł 3 stanowi, że podczas uśmiercania i działań związanych z uśmiercaniem zwierzętom oszczędza się wszelkiego możliwego do uniknięcia bólu, niepokoju lub cierpienia. Artykuł 4 stanowi, że przed ubojem zwierzęta muszą zostać ogłuszone, a utrata przytomności i wrażliwości na bodźce jest utrzymywana do czasu śmierci zwierzęcia. W art. 5 określono, że pracownicy powinni sprawdzać, czy zwierzęta nie wykazują żadnych oznak przytomności w okresie między zakończeniem procesu ogłuszania a śmiercią. W załączniku I do niniejszej dyrektywy wymieniono wszystkie możliwe metody ogłuszania. W załączniku II określono wymagania dotyczące rozplanowania, budowy i wyposażenia rzeźni.
Bezpieczeństwa Żywności w sprawie systemu niskiego ciśnienia atmosferycznego do ogłuszania kurcząt brojlerów, załączniki I i II do rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 zostały zmienione rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) nr 2018/723 w celu zatwierdzenia ogłuszania kurcząt brojlerów przez asfiksję z powodu niskiego ciśnienia atmosferycznego.
Rząd duński wdrożył wymagania Unii Europejskiej i wykroczył poza te wymagania, znosząc zwolnienie dla obrzędów religijnych, które mają się odbywać bez uprzedniego oszołomienia (art. 9). Od 2014 r. ubój nie może odbywać się bez oszołomienia, jeżeli przed ubojem muszą być spełnione różne warunki i wymagania (art. 10 i 11).
Analiza
Brzmienie dyrektywy Rady 98/58/WE jest dość ogólne i nie uwzględnia potrzeb poszczególnych gatunków w porównaniu z innymi dyrektywami.
Duńskie przepisy dotyczące ochrony zwierząt hodowlanych wykraczają w wielu dziedzinach poza minimalne normy wymagane przez Unię Europejską.
W odniesieniu do trzody chlewnej pozytywnym zjawiskiem jest wejście w życie od 2013 r. zakazu dotyczącego boksów dla loch. Zakaz ten jest jednak ograniczony, ponieważ wygrodzenia mogą być nadal używane przez pierwsze 28 dni ciąży i na krótko przed urodzeniem do 2035 r. w przypadku budynków zbudowanych przed styczniem 2015 r.
Liczne zwolnienia przewidziane w rozdziale I załącznika do dyrektywy Rady 2008/120/WE pozwalają na dokonywanie okaleczeń prosiąt bez stosowania środków znieczulających. Stosowanie środków znieczulających jest dozwolone wyłącznie w przypadku kastracji, która ma miejsce u prosiąt co najmniej 7-dniowych. Okaleczenia prosiąt są niezwykle okrutne, a odstępstwa te stanowią lukę prawną pozwalającą na niehumanitarne traktowanie zwierząt gospodarskich. Kastracja jest praktykowana w celu zapobieżenia rozwojowi niepożądanych zachowań seksualnych lub agresywnych, a także w celu uniknięcia rozwoju zapachu dzikiego rogacza, który nadaje mięsu wieprzowemu charakterystyczny smak i zapach.Komisja Europejska przyznaje na swojej stronie internetowej, że kastracja stała się w ostatnich latach poważnym problemem związanym z dobrostanem zwierząt, zadając ból nawet bardzo młodym świniom. Grupa robocza, złożona z przedstawicieli europejskich rolników, przemysłu mięsnego, detalistów, naukowców, lekarzy weterynarii i organizacji pozarządowych zajmujących się dobrostanem zwierząt, spotkała się w 2010 r. i opracowała Europejską deklarację w sprawie alternatyw dla chirurgicznej kastracji świń. W ramach tej deklaracji podjęto dwie kluczowe decyzje: chirurgiczna kastracja świń, jeżeli jest przeprowadzana, powinna być przeprowadzana przy użyciu długotrwałej analgezji lub znieczulenia metodami wzajemnie uznawanymi. Osoba przeszkolona w kastracji prosiąt przy użyciu odpowiednich środków i w higienicznych warunkach może kastrować prosięta w ciągu 2-7 dni życia, jeżeli zwierzę otrzymuje długotrwałą analgezję. Przedłużająca się analgezja jest wymogiem prawnym. Po drugie, do dnia 1 stycznia 2018 r. należy zaniechać chirurgicznej kastracji świń. Ponad 30 zainteresowanych stron (organizacje pozarządowe zajmujące się dobrostanem zwierząt, praktycy branżowi itp.) podpisało to dobrowolne porozumienie.
W 2015 r. Dania była gospodarzem międzynarodowej konferencji na temat dobrostanu świń, w której uczestniczyli międzynarodowi eksperci i przedstawiciele różnych organizacji zajmujących się dobrostanem zwierząt. Dania, Szwecja, Niderlandy i Niemcy przedstawiły wspólne oświadczenie w sprawie dobrostanu świń w Europie, wzywając Komisję Europejską do dostosowania obecnej dyrektywy Rady 2008/120/WE w sprawie prawodawstwa dotyczącego trzody chlewnej. Trzy kraje zaproponowały zmianę przepisów dotyczących trzech kwestii kluczowych dla dobrostanu zwierząt: obcinania ogonów prosiętom, kastracji prosiąt bez znieczulenia oraz ścisłego trzymania loch w zamknięciu po odsadzeniu. W 2018 r. duńscy producenci trzody chlewnej ogłosili zamiar zainwestowania 230 mln DKK (39 mln euro) w badania nad dobrostanem zwierząt, jakością i zrównoważoną produkcją. W centrum uwagi znajduje się delikatniejsza kastracja prosiąt i luźniejsze lochy. Fundusze pochodzą od samych hodowców, a badania prowadzone są przez firmę doradczą SEGES w ścisłej współpracy z uniwersytetami.
Dania wdrożyła nową rządową etykietę dotyczącą dobrostanu zwierząt, która zawiera trzy kolorowe serduszka wskazujące na poprawę dobrostanu świń. Oznakowanie to, które jest systemem dobrowolnym, obejmuje mięso wieprzowe, kurczęce, bydlęce i cielęce, a ponadto produkcję mleka.
Komisja UE stwierdziła, że zadokowanie ogona jest powszechne w Danii, gdzie 98,5 % duńskich prosiąt jest zadokowanych ogonem. Nie tylko rutynowe przycinanie ogona, ale również wysiłki podejmowane przeciwko niemu spotykają się z krytyką, ponieważ producenci trzody chlewnej, lekarze weterynarii i duński urząd ds. weterynaryjnych i żywności na swój własny sposób przyczyniają się do osiągnięcia tego poziomu 98,5 %. Duński Urząd ds. Weterynarii i Żywności nie podejmuje wystarczających działań, aby zapewnić przestrzeganie zakazu rutynowego zadokowania ogonów. Komisja UE zaleca zatem Danii lepsze egzekwowanie tego zakazu, tak aby w przyszłości Dania przestrzegała dyrektywy UE w sprawie ochrony świń. Rutynowe dokowanie przez rolników nie jest zgodne z prawem, dlatego też muszą istnieć dowody na to, że konieczne jest dokowanie ogonów. W związku z tym w ustawodawstwie duńskim w listopadzie 2018 roku wprowadzono zapis, że dowody muszą składać się z pisemnej dokumentacji dotyczącej obgryzania ogona. Na podstawie wyników oceny ryzyka rolnik musi następnie sporządzić plan działania w celu poprawy nieodpowiednich warunków środowiskowych lub systemu zarządzania. Jeżeli warunki są dobre, wówczas plan działania musi określać, w jaki sposób zaprzestać obcinania ogonów.
W 2013 r. Komisja Europejska wezwała Danię w wezwaniu do usunięcia uchybienia, wzywając rząd do podjęcia działań w celu wdrożenia wymogów dyrektywy 2008/120 dotyczących trzymania ciężarnych loch. W 2014 r. rząd stwierdził następnie, że postawił sobie za cel, aby do 2020 r. 10 % wszystkich loch prośnych było trzymanych w kojcach luźnych (26 000 kojców). Szacuje się, że można osiągnąć 13.304 kojce, co odpowiada 51,2% osiągniętego celu. Jednocześnie, będzie to oznaczać, że 5,1% całkowitej liczby kojców w DK będzie kojcami luźnymi dla loch prośnych. Dotacje z Ministerstwa Środowiska i Żywności są oferowane rolnikom, którzy chcą przestawić się na kojce luźne.W 2018 r. na realizację projektu przeznaczono 18 mln DKK, a w 2019 r. – 10 mln DKK. Istnieją jednak wyraźne przeszkody na drodze do poprawy w tej dziedzinie, w związku z czym należy mieć nadzieję na dalsze postępy. Na przykład stosunkowo niewielka liczba zrealizowanych kojców luzem (tylko 5,1 % z całkowitej kwoty docelowej wynoszącej 10 %) wynika z ograniczonej liczby wniosków, a ponadto z wysokiego wskaźnika anulowania wniosków. Ponadto projekty w zakresie dobrostanu zwierząt zwykle skutkują długimi okresami przejściowymi. Na przykład zdecydowano, że lochy muszą być luzem w sekcjach kojarzeń i kontroli, co powinno zostać wdrożone przed 2035 r. Decyzję w sprawie tego wymogu podjęto w 2015 r., co skutkuje dwudziestoletnim okresem przejściowym, który rząd uznał za realistyczny harmonogram, uwzględniający zarówno dobrostan zwierząt, jak i opiekę nad finansami producentów trzody chlewnej. W związku z tym w praktyce poprawy dobrostanu zwierząt w odniesieniu do zwierząt wykorzystywanych w rolnictwie istotną rolę odgrywają partykularne interesy.
Zgodnie z porozumieniem w sprawie poprawy dobrostanu świń, podpisanym w 2014 roku przez rząd i organizacje branżowe, ustalono, że 51% loch cierpi na wrzody. Nie wymieniono żadnego konkretnego celu redukcji. Badania przesiewowe na obecność wrzodów powinny być przeprowadzane tylko wtedy, gdy ponad 50% loch w zakładzie produkcyjnym cierpi na ciężkie wrzody. Co więcej, badanie przesiewowe pozostawia się samej branży. Pokazuje to, jak powszechne są wrzody w hodowli trzody chlewnej i że przemysł i państwo akceptują fakt, że co druga locha w produkcji duńskiej cierpi na ciężkie wrzody. Granica odcięcia, która obejmuje stado w badaniach przesiewowych, została określona na podstawie oceny Duńskiego Stowarzyszenia Weterynaryjnego, Duńskiego Urzędu ds. Rolnictwa i Żywności. Ostatnia ocena porozumienia miała miejsce w 2019 r.
W odniesieniu do kurcząt brojlerów dyrektywa Rady 2007/43/WE stanowi pierwszy instrument prawny, w którym wskaźniki dobrostanu zwierząt zostały włączone jako środek oceny naukowej. Pozytywnym zjawiskiem jest to, że dyrektywa ta szczegółowo omawia środowisko hodowli kurcząt (tj. poidła, karmienie, ściółkę, wentylację i ogrzewanie, hałas, wymogi dotyczące oświetlenia). Dyrektywa przewiduje również maksymalne zagęszczenie hodowli, jednak umożliwiając odstępstwa, dyrektywa umożliwia rozwój w UE przemysłowych praktyk hodowlanych na dużą skalę. W tak zatłoczonych warunkach nie można spełnić wymogów pięciu swobód w odniesieniu do kurcząt brojlerów. Ponadto odstępstwa dotyczące przycinania dziobów i kastracji kurcząt umożliwiają prowadzenie tej praktyki bez stosowania środków znieczulających.
W odniesieniu do kur znoszących jaja, zakaz z 2012 roku stosowania systemów klatek bateryjnych był ważnym krokiem w kierunku poprawy dobrostanu kur niosek. W porównaniu z klatkami bateryjnymi, klatki wzbogacone zapewniają każdej kurze o 20% więcej miejsca (odpowiednik papieru A4 z pocztówką). Klatki ulepszone posiadają skrzynki lęgowe, ściółkę, miejsce na grzędy i niektóre materiały do drapania, i mogą pomieścić do 10 kur. Chociaż obecnie stosowane dwa systemy (klatki ulepszone i systemy alternatywne) przyczyniają się do stopniowej poprawy jakości życia kur, UE nadal zezwala na chów kur w klatkach. W przypadku chowu w klatkach, pięć wolności dla kur niosek jest z konieczności narażonych na szwank.
We wrześniu 2018 r. uruchomiono Europejską Inicjatywę Obywatelską (ECI) pod nazwą „End the Cage Age”, wspieraną przez koalicję organizacji pozarządowych zajmujących się dobrostanem zwierząt, w tym Światową Organizację Ochrony Zwierząt. W ramach ECI zachęca się Komisję Europejską do zaproponowania przepisów zakazujących stosowania: – klatek dla kur niosek, królików, kur niosek, brojlerów, hodowców niosek, przepiórek, kaczek i gęsi; – klatek porodowych dla macior; – boksów dla macior, tam gdzie nie są jeszcze zabronione; – indywidualnych kojców dla cieląt, tam gdzie nie są jeszcze zabronione.
Od września 2019 r., kiedy to zebrano ponad milion zweryfikowanych podpisów od obywateli UE, Komisja Europejska zostanie poproszona o zaproponowanie wyżej wymienionych aktów prawnych.
Jeśli chodzi o bydło mleczne i cielęta, to szkoda, że nie ma przepisów UE chroniących specyficzne potrzeby bydła mlecznego w zakresie dobrostanu.Pozytywne jest to, że nie wolno wiązać cieląt, choć powinien to być pełny zakaz. Co więcej, prawodawstwo UE zezwala na izolację cieląt poniżej ósmego tygodnia życia. Izolacja cieląt jest szkodliwa dla ich dobrostanu, a postanowienie, że cielęta w izolacji muszą mieć bezpośredni kontakt wzrokowy i dotykowy z innymi cielętami, nie jest wystarczające, aby zaspokoić ich potrzeby w zakresie interakcji społecznych.
W odniesieniu do transportu zwierząt korzystne jest, że rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 uznaje w swojej preambule, że ze względu na dobrostan zwierząt transport zwierząt podczas długich podróży, w tym zwierząt przeznaczonych do uboju, powinien być w miarę możliwości ograniczony. However, the exception of Article 7, allowing the transport of animals for over 8 hours, is detrimental to animal welfare. In fact, long live animal transport is known to cause stress. Ponadto odnotowano wiele naruszeń rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005, w tym transport zwierząt niezdolnych do pracy, przekraczanie zagęszczenia hodowli, nieprzestrzeganie wymogów dotyczących paszy, wody i odpoczynku, niewystarczająca ilość miejsca w głowie i ściółki, zbyt wysoka temperatura.
W 2015 r. Komisja Europejska uruchomiła trzyletni projekt pilotażowy, którego celem jest poprawa dobrostanu zwierząt podczas transportu poprzez opracowanie i rozpowszechnienie Przewodników po Dobrych i Dobrych Praktykach w zakresie transportu głównych gatunków zwierząt gospodarskich. We wrześniu 2017 r. wykonawca projektu opublikował pięć obszernych przewodników po dobrych praktykach, a także 17 technicznych arkuszy informacyjnych dotyczących dobrych praktyk w zakresie transportu zwierząt. Jest to pozytywna zmiana, jednak całkowity zakaz transportu żywych zwierząt przez długi czas zapewniłby większą ochronę zwierząt.
Policja przeprowadza wyrywkowe kontrole pojazdów transportujących zwierzęta. W ciągu ostatnich 10 lat liczba transportów zwierząt znacznie wzrosła, bez zwiększenia kontroli. Duński Urząd ds. Weterynarii i Żywności zdecydował zatem, że liczba kontroli zwierząt wywożonych z Danii znacznie wzrośnie, a liczba kontroli zostanie określona na podstawie decyzji politycznej. Na przykład liczba żywych świń transportowanych w ciągu ośmiu godzin wzrosła z 1,9 miliona w 2007 r. do ponad 9,4 miliona w 2017 r. W tym samym okresie kontrola samochodów ciężarowych przeznaczonych do wywozu pozostała jednak taka sama w przypadku 100 kontroli rocznych. W 2018 r. Duński Urząd ds. Weterynarii i Żywności zgłosił problemy w odniesieniu do około 30 % z 100 rocznych inspekcji. Wiele nowych kontroli zostanie wdrożonych od 15 sierpnia 2019 roku. Okres zwiększonej liczby kontroli jest jednak ograniczony do 1 stycznia 2020 roku. Obecnie toczy się polityczna debata na temat przyszłego rozszerzenia kontroli.
Lekarz weterynarii z regionalnych urzędów ds. weterynaryjnych i żywności kontroluje wszystkie zwierzęta przewożone do rzeźni przed ubojem. Badanie obejmuje ocenę, czy zwierzęta nadawały się do transportu lub czy podczas transportu doznały lub zostały zranione. Lekarze weterynarii w ubojni przeprowadzają również kontrole na miejscu środków transportu. Lekarze weterynarii przeprowadzają również kontrolę zwierząt przybywających na targowiska i do miejsc gromadzenia zwierząt.
Wszystkie jednostki zdecentralizowane Duńskiego Urzędu ds. Weterynarii i Żywności (Danish Veterinary and Food Administrationâs) podejmują działania w wyniku kampanii skupiających się na konkretnych zagadnieniach. Na przykład w 2016 r. grupa zadaniowa zajęła się problemem postępowania z chorymi i rannymi zwierzętami (bydłem i trzodą chlewną). Wyniki pokazały, że przestrzeganie przepisów w stadach trzody chlewnej jest niższe niż w stadach bydła oraz że nadal potrzebne są kontrole i wytyczne w tym zakresie. 32 ze wszystkich 400 stad (zarówno bydła, jak i trzody chlewnej) zgłoszono policji lub otrzymano ostrzeżenia o nieprzestrzeganiu przepisów w zakresie dobrostanu zwierząt.
Duński Urząd ds. Weterynarii i Żywności publikuje roczne sprawozdanie zawierające wyniki wszystkich kontroli dobrostanu zwierząt przeprowadzanych w gospodarstwach, rzeźniach i podczas transportu.Niniejsza publikacja stanowi punkt wyjścia do dyskusji na temat statusu dobrostanu zwierząt gospodarskich w kraju.
W 2009 r. powołano duńską grupę zadaniową ds. weterynarii i żywności (Danish Veterinary and Food Administrationâs Veterinary Task Force), której zadaniem jest przeprowadzanie inspekcji i kampanii mających na celu rozwiązanie problematycznych kwestii związanych z dobrostanem zwierząt w kraju poprzez współpracę z rolnikami i przemysłem. Co roku grupa zadaniowa ds. weterynarii prowadzi inspekcje mające na celu kontrolę dobrostanu zwierząt w gospodarstwach, które są publikowane w sprawozdaniach rocznych. Weterynaryjna grupa zadaniowa ds. weterynaryjnych w sprawozdaniu z 2018 r. kontrolowała ponadto dobrostan zwierząt podczas transportu w 2017 r. Każdego roku grupa przeprowadza również kampanie kontrolne, które koncentrują się na dobrostanie zwierząt w różnych kontekstach, takich jak dobrostan zwierząt podczas transportu w 2017 r., a w 2016 r. koncentrowały się one na postępowaniu z chorym/ rannym bydłem zarówno w gospodarstwie, jak i przed ubojem, metodach chwytania brojlerów i wreszcie na wymogach dotyczących przestrzeni dla norek.
W odniesieniu do uboju pozytywnym zjawiskiem jest to, że dyrektywa Rady WE nr 1099/2009 nakazuje ogłuszanie przed ubojem, jednak w wielu krajach UE istnieją odstępstwa od tego wymogu, zwłaszcza ze względów religijnych. W 2018 roku Komisja Europejska opracowała również szereg arkuszy informacyjnych przedstawiających, w jaki sposób różne gatunki powinny być ogłuszane. Wydaje się, że Komisja Europejska jest skłonna rozpowszechniać wiedzę i poprawiać dobrostan zwierząt. Zakazując wszelkiego uboju bez uprzedniego ogłuszania, rząd postanowił przedkładać kwestie dobrostanu zwierząt nad kwestie religijne. Nie ma jednak wyraźnej wzmianki w prawie, że zwierzęta nie powinny widzieć, jak ktoś inny jest poddawany ubojowi.
Ubój na tle religijnym wzrasta w Danii, ponieważ istnieje większe zapotrzebowanie na mięso poddawane ubojowi na tle religijnym spoza UE. W Danii większość bydła ogłuszana jest penetrującym pistoletem bolcowym, podczas gdy w przypadku uboju na tle religijnym dokonuje się go za pomocą niepenetrującego pistoletu bolcowego, tak aby technika ta nie uszkodziła mózgu. W 2017 r. 99% wszystkich duńskich brojlerów jest poddawanych ubojowi z przyczyn ekonomicznych (60% całkowitej produkcji jest eksportowane, a około jednej czwartej 60% do krajów muzułmańskich), gdzie brojlery są ogłuszane za pomocą kąpieli wodnych zelektryfikowanych. W Danii świnie są ogłuszane przed ubojem za pomocą CO2. Stosowanie takiego ogłuszania kontrolowaną atmosferą jest niezwykle okrutne, ponieważ świnie przez długi czas cierpią z powodu zmęczenia, a nie natychmiast tracą przytomność. W badaniu z 2015 r. wyjaśniono, że świnie o masie ciała poniżej 5 kg będą nieprzytomne dopiero po 45 sekundach, kiedy jako metodę ogłuszania stosuje się dwutlenek węgla. Świnie wokalizują przez pierwsze 30 sekund, co wskazuje, że świnie cierpią. Niewydolność serca wystąpi po 6-13 minutach po wejściu do kontrolowanej atmosfery ogłuszania, natomiast niewydolność serca wystąpi po 7-8 minutach, jeżeli świnie użyją bolca nieprzenikalnego i mniej niż 3 minuty, jeżeli użyją pistoletu z bolcem penetrującym. W ustawodawstwie Danii nie ma wyraźnego odniesienia do ogłuszania kontrolowaną atmosferą, stwierdza się jednak, że zwierzęta muszą być ogłuszane przed ubojem, a podstawową metodą stosowaną w tym celu jest użycie dwutlenku węgla.
Ogólnie rzecz biorąc, każdego roku wszystkie zdecentralizowane jednostki Duńskiego Urzędu ds. Weterynarii i Żywności przeprowadzają różne działania kontrolne, w ramach których sprawdzają zgodność z przepisami. Na przykład w 2017 r. wybrano 1 623 stada do inspekcji w zakresie dobrostanu zwierząt w gospodarstwie. Takie inspekcje są zawsze niezapowiedziane. W przypadku stwierdzenia problemów inspektorzy wydają ostrzeżenia lub nakazy egzekucyjne. Inspektorzy zgłaszają rolników na policję w przypadkach rażąco niedbałego traktowania zwierząt, na przykład, gdy zwierzęta są trwale uszkodzone lub cierpią na przewlekłe choroby, ale nie zostały przeniesione do kojca szpitalnego lub nie były leczone ani badane przez lekarza weterynarii. Rolnicy mogą również zostać zgłoszeni na policję, jeżeli sprawa nie wiąże się z rażącym zaniedbaniem, na przykład jeżeli rolnicy nie naprawiali naruszeń pomimo wydania nakazu wykonania.Na przykład z 1623 stad, które zostały skontrolowane w 2017 r., 382 stada otrzymały ostrzeżenie, a 20 stad zostało zgłoszonych na policję. W porównaniu z 2016 r. liczba wydanych ostrzeżeń oraz liczba zgłoszeń na policję wzrosła, gdzie w 2016 r. skontrolowano 1 134 stada, w których 167 otrzymało ostrzeżenia, a 7 zgłoszono na policję. Jednak ostatnie liczby z 2018 r. wskazują na spadek liczby wydanych ostrzeżeń, ale również na wzrost liczby zgłoszeń na policję. Spośród 1439 skontrolowanych stad 285 otrzymało ostrzeżenie, a 29 stad zostało zgłoszonych na policję.
Obecnie ukierunkowane działania na rzecz dobrostanu zwierząt zastępują wcześniejsze wymogi dotyczące samokontroli w zakresie dobrostanu zwierząt. Lekarz weterynarii i rolnik muszą uzgodnić maksymalnie trzy obszary tematyczne związane z dobrostanem zwierząt, aby uzyskać wspólny obraz problemów, z jakimi boryka się dane stado i które należy poprawić. Rolnicy posiadający duże stada bydła lub świń muszą zawierać obowiązkowe umowy o świadczenie usług doradczych w zakresie weterynarii, wymagające pewnej liczby corocznych wizyt doradczych lekarza weterynarii. Służba doradcza ds. weterynaryjnych przeprowadza następnie audyt rolnika podczas regularnych wizyt w gospodarstwie. Weterynaryjna Grupa Zadaniowa duńskiego Urzędu ds. Weterynarii i Żywności (Danish Veterinary and Food Administrationâs Veterinary Taskforce) kontroluje audyty weterynaryjne. W wyniku inspekcji stad i hodowli w 2017 r. nałożono sankcje za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zwierząt na 44 % skontrolowanych stad trzody chlewnej (263 z 592), 19 % skontrolowanych stad bydła (97 z 510) i 12 % skontrolowanych gospodarstw brojlerów (3 z 26), a w przypadku inspekcji warstw (0 z 36) nie nałożono żadnych sankcji.
W wyniku kontroli stad w 2018 r. (ostatnie liczby) nałożono sankcje za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących zwierząt wobec 39% skontrolowanych stad trzody chlewnej (120 z 303), 24% skontrolowanych stad bydła (156 z 630) i 7% skontrolowanych gospodarstw brojlerów (3 z 46).
Wyniki te pokazują, że nadal istnieje wiele możliwości poprawy dobrostanu zwierząt w gospodarstwie. W związku z tym w 2018 r. ponad 6000 świń (0,09% całkowitej ilości ubitych świń) zostało zabitych przed ich przewiezieniem do rzeźni ze względu na ich stan zdrowia (nie nadawały się wtedy do transportu).
Mechanizmy egzekwowania prawa
Europejska Konwencja o ochronie zwierząt hodowlanych i gospodarskich z 1976 r. nie zawiera żadnych mechanizmów egzekwowania. Na szczeblu UE dyrektywa wymaga od państw członkowskich osiągnięcia określonego rezultatu, ale nie określa przepisów dotyczących sposobu osiągnięcia tych celów. W związku z tym państwa członkowskie mają pewną swobodę w zakresie decydowania o własnych przepisach, które pozwolą osiągnąć zamierzone rezultaty. Natomiast rozporządzenie jest wiążącym aktem prawnym, stosowanym bezpośrednio w całej UE.
Art. 28 ustawy o ochronie zwierząt stanowi, że przepracowanie, zaniedbanie lub lekkomyślne traktowanie zwierząt podlega karze grzywny lub do jednego roku pozbawienia wolności. Nakładając kary, sąd bierze pod uwagę, czy ma miejsce lekkomyślne lub rażąco niedbałe traktowanie, a w takim przypadku karą jest grzywna lub kara do dwóch lat pozbawienia wolności.
Sądy mają uprawnienia do wydawania nakazów dyskwalifikacji: Każdy, kto zostanie uznany winnym złego traktowania lub okrutnego traktowania zwierząt, może zostać pozbawiony prawa do posiadania, wykorzystywania, opieki, uboju lub w całym postępowaniu ze zwierzętami osobiście (art. 29).
Kluczowe zalecenia
Dania posiada szerokie ustawodawstwo w zakresie zapewnienia dobrostanu zwierząt gospodarskich podczas hodowli, transportu i uboju. Poprzez zakazanie uboju zwierząt nieogłuszonych Dania stanowi przykład dla innych państw, w tym dla niektórych państw europejskich, które nadal zezwalają na ubój zwierząt nieogłuszonych.
Ponadto można by poprawić inne aspekty dobrostanu, takie jak metody uboju i rutynowe obstawianie ogonów praktykowane bez znieczulenia.Rząd Danii jest bardzo zachęcany do zakazania obcinania ogonów, jak również innych okaleczeń prosiąt, bez znieczulenia.